Prof. Dr hab. med. Mieczysław Chmielik
Emerytowany Kierownik Kliniki Laryngologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego
w Warszawie
Kontakt:
tel: +48 601 230 557
e-mail: Mieczyslaw.Chmielik@chmielik.pl
Operacje przerośniętych migdałków u dzieci
Każdy żywy organizm narażony jest na kontakt z chorobotwórczymi drobnoustrojami takimi jak wirusy, bakterie grzyby i inne. Kontakt taki może mieć dla organizmu niedobre skutki. Dlatego też wszystkie te organizmy rozwijają mniej lub bardziej skomplikowany układ obronny. Rozwój możliwości wspomnianego układu zależy z jednej strony od właściwości samego organizmu, z drugiej strony od kontaktów z czynnikami chorobotwórczymi. Funkcje mechanizmów obronnych małego dziecka odbiegają w sposób zasadniczy od takich funkcji u dorosłego. Drobnoustroje dostające się wraz z powietrzem oddechowym do jam nosa dorosłego najczęściej giną natychmiast w wyniku zadziałania mechanizmów obrony miejscowej na błonie śluzowej nosa. U dzieci mechanizmy te nie działają tak sprawnie i w większości wypadków czynniki chorobotwórcze mogą dostać się poprzez błonę śluzową do krwi i wraz nią przemieszczane bywają do pierwszej bariery obronnej, jaką są migdałki. Mogą być to parzyste, widoczne przez jamę ustną migdałki podniebienne lub pojedynczy zlokalizowany w stropie gardła, a więc widoczny jedynie dla laryngologa w trakcie badania, migdałek gardłowy.
W trakcie infekcji migdałki te zwykle się powiększają, a po jej ustąpieniu powracają do poprzedniej wielkości. Jednak, gdy zjadliwość czynnika chorobotwórczego jest zbyt duża lub możliwości obronne dziecka zbyt małe, migdałek po infekcji może pozostać zbyt duży. Jest to sytuacja dla dziecka niekorzystna - z jednej strony taki migdałek nie jest w pełni sprawny jako narząd obronny, z drugiej strony przestrzenie, w których są zlokalizowane migdałki nie są duże, a zatem przerost tkanki obronnej powoduje mechaniczne upośledzenie drożności nosa, trąbek słuchowych czy gardła środkowego. W rezultacie pojawia się przewlekłe zapalenie nosa i zatok przynosowych, trąbek słuchowych i ucha środkowego czy zespół bezdechów nocnych.
Jest to sytuacja dla dziecka obciążająca, gdyż przewlekłe niedotlenienie organizmu oraz jego zatrucie toksynami bakteryjnymi, wirusami czy alergenem skutecznie mogą przyhamować rozwój organizmu i to w okresie, gdy jest on zwykle intensywny. Zadaniem, więc lekarza i rodziców pacjenta będzie tu, bądź przeprowadzenie skutecznego leczenia, bądź, jeśli jest to niemożliwe, czy nieskuteczne, wykonanie zabiegu operacyjnego polegającego na chirurgicznym usunięciu migdałka gardłowego oraz/lub przycięciu do właściwych rozmiarów migdałków podniebiennych. Całkowite usunięcie migdałków podniebiennych u dzieci wykonuje się niezwykle rzadko i z innych wskazań, gdyż narządy te są zwykle jeszcze dziecku potrzebne. Okres pobytu dziecka w szpitalu przy prawidłowym gojeniu się rany pooperacyjnej wynosi zwykle, w zależności od możliwości opieki nad dzieckiem w warunkach domowych od 2 do 5 dni. Przerost migdałka gardłowego jak wspomniano powyżej może zablokować ujścia gardłowe trąbek słuchowych, co wywołać może różne postaci przewlekłego zapalenia uszu.
Wyleczenie, czy usunięcie migdałka likwiduje wprawdzie przyczynę choroby, lecz nie zawsze jest w stanie odwrócić jej skutki. Bywa, że ucho środkowe, czy trąbki słuchowe prawidłowej funkcji nie podejmują. Wymaga to wówczas skutecznego leczenia farmakologicznego. Niekiedy koniecznym bywa przecięcie błony bębenkowej w celu wypłukania zbyt gęstego śluzu z ucha środkowego, czy nawet pozostawienia w tej błonie dreniku, by zapewnić skuteczną wentylację tego obszaru.
